Wat een dag is het vandaag geweest… Aankomen in Santiago is zo’n overweldigend mooie ervaring. We liepen vanochtend om kwart over zeven in de schemering weg en zagen al veel schimmen van pelgrims. Maar toch, nog lang niet de drukte die we hadden verwacht. Ook in Santiago op weg naar de kathedraal viel het mee.

Op het plein aangekomen waren er wat kleine emoties. Je hebt hier jaren naartoe geleefd en vier maanden naartoe gelopen. Na wat foto-momentjes en wat belletjes zijn we naar ‘De huiskamer van de lage landen’ geweest. Een mooie plek voor Nederlanders en Belgen om onder het genot van koffie met een koekje hun verhaal te delen met een Nederlandse vrijwilliger.

Na de Huiskamer hebben we onze Compostela gehaaid. Hèt bewijs, uitgegeven door de kerk van Santiago, dat je de Camino hebt gelopen. Ook een afstandscertificaat hebben we erbij genomen. De afstand van Sassenheim tot Santiago… 2710 kilometer.

En dan het mooiste van deze dag… Ontmoeting van pelgrims die je dagen, weken of soms maanden niet hebt gezien en dan juist hier ontmoet. Zo mooi, de emotie, de ontlading…

En in de middag…? Hebben we alleen maar op het plein gezeten en aankomende pelgrims en toeristen, heel veel toeristen bekeken. Waarschijnlijk door een katholieke feestdag was het extra druk met toeristen.

En dat we vandaag niet de enige pelgrims waren die aankwamen bleek wel uit de teller: 2021 vandaag!

Bij deze willen we iedereen ook bedanken voor alle leuke en lieve berichtjes en felicitaties. 🙏🙏🙏

En morgen? Dan gaat om half zeven de wekker weer. We lopen nog drie dagen door tot Finesterra, het einde van de wereld. Dan kunnen we ècht niet meer verder en zit onze pelgrimsreis er echt op. Jullie zijn dus nog niet van ons af 😃

Gisteren de laatste zaterdag, vandaag de laatste zondag. Het aftellen naar Santiago en Finestera is begonnen. Nog een paar dagen te gaan en dan zit onze reis erop. Aan de ene kant met weemoed en aan de andere kant ook goed dat het voorbij is, alles goed is gegaan. Maar eerst nog een paar mooie wandeldagen.

En die begon vandaag best mooi. Het zonnetje scheen al wat, het begint hier om een uur of zeven in de ochtend wat te schemeren, en de dauw zat nog op de planten en op de webben.

Het was zo in de ochtend dus optimaal genieten van de omgeving en de natuur. We zaten al op redelijke hoogte, maar kort na de start bereikten we het hoogste punt van onze Camino: 703 meter. En daarna was het vooral afdalen vandaag. Best lekker na al die klim-kilometers die we hebben gemaakt. Na een kleine koffie-stop liepen we naar een dorpje waar die dag blijkbaar een groot feest zou zijn. Er was ook een prachtig kerk, helaas konden we er niet in.

Na nog wat eten te hebben gekocht was het lekker doorwandelen naast onze albergue. Mooie paden brachten ons in Gándara.

Met sommige pelgrims hebben we via Social media nog contact. Whatsapp, Polarsteps, Instagram. Mooi om elkaar te volgen en te zien hoe iedereen in zijn eigen tempo Santiago haalt en het op zijn eigen manier viert. Paul… Congratulation, Willem… Gefeliciteerd, Federico… Congratulazioni

Soms heb je van die dagen dat alles, nou ja bijna alles, op z’n plekje valt. Het weer is prachtig, de omgeving en het parcours zijn prachtig en de mensen die je onderweg ontmoet zijn prachtig. En dat het ‘ontbijt’ dan niet heel erg denderend was, ben je bij het schrijven van de blog alweer bijna vergeten.

Maar daar begon de dag dus mee, met een ontbijt bij het wegrestaurant. Dat bleek dus te bestaan uit koffie (goed) met wat voorverpakte cakejes en koekjes. ‘Ontbijt’ noemen ze dat hier. Nou ja, dat hebben we bij de eerste lunch maar goed gemaakt. Gezellig plekje en lekker wat fruit en eigen brood.

De natuur is de laatste dagen erg mooi. Waar we aan de kust vaak wat drukke badplaatsen en steden tegenkwamen, is het sinds we de bergen in zijn getrokken één en al rust. En ook veel mooie paden door de bossen.

Zoals we gisteren al schreven zitten we inmiddels in de laatste honderd kilometer. Om in Santiago je Compostela (getuigschrift) te krijgen moet je een goed gevulde stempelkaart (credential) kunnen laten zien. Maar belangrijk daarbij is dat je in de laatste 100 kilometer minimaal 2 stempels per dag krijgt. Nu krijg je er bij de albergue altijd wel één. Maar nu moeten we dus ook overdag nog ergens een stempel halen. Dat kan bij een kerk, café of andere plek zijn. Maar vandaag kwamen we bij een particulier langs die er toch wel iets moois van maakte. Naast de normale stempel kregen we ook een was-stempel. Beetje was met een vlammenwerper smelten en daar een stempel in. Leuk en origineel.

De herberg in Roxica is klein en rustig. Eten wordt voor ons verzorgd, dus we kunnen heerlijk genieten van een paar uurtjes vrij.

Je zou zeggen: ‘Dat zijn jullie toch al bijna vier maanden aan het doen? Alleen maar lopen…’ Maar toch voelt het nu echt of dat het enige is dat we nog maar hoeven te doen.

Want zie het paaltje dat we zojuist zijn gepasseerd… (Goed kijken naar het donkere vlakje)

Nog minder dan honderd kilometer tot Santiago. En waar we de afgelopen week/weken al voorzichtig uitrekende wanneer we aan zouden komen in Santiago, hebben we nu alle accommodaties geboekt. Dus we hoeven ons niet meer druk te maken om slaapplekken. En het eten lukt ook wel. Dus wat blijft er dan nog over voor een pelgrim? Juist… Lopen. O ja, en soms een wasje doen om niet teveel te gaan ruiken.

En zo hebben we vandaag ook weer lekker gelopen. Galicië zorgt goed voor haar pelgrims. Mooie paden, goeie wegwijzering en voldoende onderkomens.

En ja, zo is er soms een klein stukje dat niet zo leuk is. Ook dat hoort erbij en daarmee waardeer je de bergen en bossen weer wat meer.

Geen lange etappe vandaag en ook geen uitdagend parcours. Wèl een erg mooi parcours. Het voelt een beetje als de stilte voor de storm die we ongetwijfeld gaan krijgen als we Santiago echt naderen.

Voorlopig hebben we nog heerlijk genoten van de prachtige omgeving. Het aantal pelgrims begint langzaam iets meer te worden, maar het is nog lang geen polonaise. En ook nu geen lange afstanden over autowegen, maar heerlijk beschut lopen over bospaden met hoge bomen.

Zo rond onze eerste lunch kwamen we bij een prachtig plekje, en middeleeuws bruggetje met wat picknick banken erbij. Ideaal en idyllisch…

Nadat we gegeten hadden gingen we weer lopen en passeerden we Jesus, een Spaanse verkoper van eigengemaakte houten sieraden. Erg mooi en door het handwerk uniek. Zo hebben we vlak voor Santiago toch een klein souveniertje voor onszelf gekocht. Maar nog mooier was het gesprek met Jesus, over de symbolen en wat ze betekenen. In z’n algemeenheid maar zeker ook wat ze voor ons, op deze reis, betekenen. Dit soort gesprekken zorgt direct weer voor gespreksstof tijdens het wandelen…

En als je het dan over symbolen hebt… De Spaanse ANWB heeft ons ook verblijdt met een mooi symbool… Voor het eerst op de borden: SANTIAGO!

Achtentwintig kilometer, achthonderd hoogtemeters, een strakblauwe lucht en boven de dertig graden. Ingrediënten om bij aankomst in de albergue snel te douchen en heerlijk met de beentjes omhoog te liggen. We waren allebei behoorlijk kapot.

Vanochtend vertrokken we iets later dan gepland dus het zonnetje scheen al. Nadat we Ribadeo hadden verlaten begon het klimmen al vrij snel. Nog een laatste blik op de zee… En door!

Daarna was het eigenlijk continu klimmen en dalen… En klimmen en weer dalen. Voordeel is wel dat je prachtige uitzichten hebt over de omgeving.

Zoals we gisteren al schreven zijn we gisteren de regio Galicië in gekomen. En dat merk je direct aan de bewegwijzering. Op iedere potentiële kruising staat een betonnen paal met logo, pijl en de afstand tot Santiago tot op de meter nauwkeurig. Vooral de herkenbaarheid en de richting zijn fijn. Je hoeft niet meer te zoeken naar pijlen of andere richtingaangevers.

En zo komt Santiago stap voor stap dichterbij… Nog 160,375 km te gaan volgens het paaltje voor de deur.

Met dit Whatsapp-bericht werd ik vanochtend wakker. In de buurt en even langs willen komen. Dat is nog eens leuk… Maar eerst moest er natuurlijk gelopen worden.

De zon scheen al vroeg uitbundig en we konden in de tuin bij de albergue ontbijten. Daarna verlieten we deze heerlijke plek met spijt. Hoe dit per dag toch zo kan wisselen. We verlieten het kleine dorpje en kwamen in afwisselend bos- en landbouwgebied. Je kunt wel raden wat onze voorkeur had. Helaas had de landbouw de overhand en liepen we veel over asfalt. We hoopten de zeer toch nog wat vaker te zien deze laatste dag. Onze eerste lunch maakte wel wat goed. Uitzicht op een mooie baai waar de eerste surflessen werden gegeven aan de plaatselijke jeugd.

De wind begon in de loop van de dag behoorlijk aan te trekken. Dat zorgde voor wat verkoeling èn we hadden hem grotendeels in de rug, dus dat liep wel lekker. Het tweede gedeelte was wat meer langs de kust en gaf ons de gelegenheid om ‘afscheid’ te nemen. Vanaf de grens met Frankrijk was ze nooit ver weg en konden we moeilijk verdwalen. Zolang de zee rechts was liepen we goed.

En zo kwamen we rond half drie aan in Ribadeo, en belangrijk om te vermelden: daarmee hebben we de regio Asturië verlaten en zijn we Galicië in gelopen. De regio waar ook Santiago in ligt.

Maar van wie kwam dan dat appje vanochtend vroeg? Op vakantie in noord Spanje en toevallig vandaag passeerde ze Ribadeo. Kijk zelf maar:

Zo leuk en zo bijzonder om vrienden van het Sassemse badminton-cluppie te ontmoeten in Spanje. Julia en Brandon, superleuk dat we jullie hebben gezien 🙏

Morgen verlaten we de zee en gaan we de bergen weer in. Ook daar kijken we wel weer naar uit. De dijen zijn uitgerust en klaar voor het betere klimwerk. 💪

De Camino is een wereldje op zich. Een wereldje met haar eigen deelnemers zoals pelgrims en hospitalero’s en eigen gebruiken, rituelen en uitspraken die iedereen direct begrijpt maar voor de buitenwereld wellicht wat vreemd overkomen.

Zo is het op de Camino heel gebruikelijk om tijdens de lunch op een bankje naast iemand anders te gaan zitten en een praatje te beginnen. Ook als er nog meer dan voldoende andere lege bankjes zijn. Gewoon, omdat een praatje met een andere pelgrim gezellig is.

Ook is het tevreden zijn met het minimale een fijne eigenschap op de Camino. Wat je nodig hebt zit in je rugzak en wat je niet nodig hebt gooi je weg of stuur je naar huis. Waarschijnlijk om het daar weg te gooien. Want ja, waarom zou je iets mee sjouwen dat je niet gebruikt? Twee shirts, twee broeken en vooruit, drie onderbroeken is meer dan genoeg voor maanden. Dat minimalistische geldt trouwens ook voor de overnachtingen. Een (stapel)bed, toilet en douche zijn meer dan voldoende. Meer heb je niet nodig. En dat je dat dan deelt met tien of twintig andere pelgrims… Ach, je bent toch één grote familie.

Ook zijn er van die uitspraken die op de Camino heel normaal zijn, maar die in het dagelijkse leven toch heel anders kunnen worden uitgelegd. Zo zaten we laatst met wat andere pelgrims wat te eten bij een barretje toen één van de pelgrims wijzend naar een andere (vrouwelijke) pelgrim zei: “Zij sliep vannacht bij mij op de kamer…” Normaal zou je je drie keer hebben verslikt als iemand dat aan de kantine-tafel zou zeggen. Maar hier keek iedereen rustig om en reageerde met een: “O, die lag gisteren bij mij…” Op de Camino is er geen onderscheid. Niet op sanitair en ook niet op de slaapzaal. Iedereen is hier gelijk een slaapt bij elkaar op de kamer…

En zo hebben we vandaag dus een mooie, rustige en zonnige etappe gehad door Asturië. Wel mooi, maar niet heel spectaculair, de zee was nooit ver weg en de bergen ook niet.

In de middag kwamen we aan bij de gereserveerde albergue. De ontvangst was al wat vreemd, het leek of we niet echt werden verwacht. Er waren ook geen andere pelgrims en er stond ook niets aangegeven dat dit onze albergue was. Onze gastheer wist wel dat hij iemand uit Nederland verwachte en liet ons kamers zien waar we konden slapen. En passant ook nog een grote ruimte met veel stapelbedden en prachtige douches. Maar dat alles niet in gebruik. Waarom? Geen idee. Er was wel ruimte voor dèrtig pelgrims. En ja, ondanks deze bijzondere ontvangst kregen we lekker te eten, met een drankje, konden we wel gebruik maken van die lekkere douches en liggen de bedden heerlijk.

Als pelgrim heb je niet meer nodig…

Om half zes gingen de eerste wekkers in de grote slaapzaal. Sommige pelgrims willen blijkbaar elke dag de zon zien opkomen. Nou, dat kan morgen ook wel hoor. Zeven uur was voor ons vroeg genoeg. We hadden een etappe van 19 kilometer gepland met toch nog een keuze momentje. Want wat ging het worden: kust-route of berg-route?

En daar waar iedereen om ons heen voor de lichter geachte kust-route koos, gingen wij met een conditie van bijna vier maanden lopen natuurlijk de bergen in. Hoe lekker is het om in een rustig tempo zo’n berg tot meer dan 600 meter te bedwingen. Heerlijk! En vooral ook: hoe mooi is het uitzicht tijdens de lunch als je op de top bent…

Maar ja, waar geklommen is moet ook weer worden afgedaald. Dat is op die lastige paadjes vol met keien altijd best lastig. Belastend voor enkels, knieën en heupen. Maar ook dat hebben we gered. Om twee uur waren we al klaar en konden we douchen, wasje doen, boodschappen en met de beentjes omhoog. Na een paar dagen van dertig kilometer was dit een welkome afwisseling.

Ook in de albergue San Martin was het rustig wakker worden. De groep van 10 pelgrims was verdeeld over twee kamers, dus dat geeft rust. Een goed ontbijt en dito gesprek met Maria, de hospitalero, zo begon de dag dus goed. Ook onze wandeling begon lekker. Het lijkt wel hoe beter de albergue, hoe beter de gesprekken. En na een stevige eerste beklimming werden we enthousiast onthaald…

Het weer was nogal wisselend, de regenhoes zat vanaf de eerste minuut uit voorzorg al om de rugzak, maar ook de regenjas is vaak aan en uit gegaan. Dan regende het weer en dan was het een half uur later weer droog. Positief bekeken regende het niet continue en eerlijk gezegd: meer niet dan wel.

De omgeving was vandaag gelukkig wel erg mooi. Veel in de bossen en ineens een verrassend uitzicht op de zee. Maar niet alleen de uitzichten waren mooi. Wat opviel was dat de bewoners hier zelf een Camino-beleving aan de pelgrims geven. Zo heeft de één z’n tuinomheining versierd en zet de ander en appeltje voor de pelgrims neer. Zeer attent en zeer op het juiste moment. (een pelgrim heeft altijd honger)

En zo kwamen we rond vijf uur bij de gemeentelijke albergue aan. Een groot verblijf voor 50-60 pelgrims, niet bemenst door hospitalero’s. Massaal, maar niet ongeorganiseerd. Een beetje druk, maar fijn dat we een slaapplaats hebben. Over een verschil met gisteravond gesproken. Ook hier weer een paar bekende gezichten, maar vooral veel onbekenden. Met één verrassend gezicht: een Duitse pelgrim die we in midden Frankrijk hebben gezien. En die duikt hier ineens weer op… De Camino zit vol verrassingen.

Een stad in lopen heeft soms nog wel wat, maar een stad uit lopen is vaak niet leuk. En dat was ook nu zo. We liepen Gijon uit en de stad moest duidelijk nog ontwaken. Dus het centrum viel nog mee, maar de buitenwijken en de industriegebieden buiten de stad… Oordeel zelf maar…

Daarna werd het tijdelijk wat beter, hadden we wat bossen en ander groen om ons heen. De eerste lunch was bij een kerkje. We hadden ons goed en wel geïnstalleerd of de eerste druppeltjes vielen. Dat werd verkassen naar het afdakje. En waar we hoopten dat het een kort buitje was, bleef het toch langere tijd regenen… En waaien, behoorlijk hard waaien. Rond de tweede lunch, we lunchen op de Camino altijd twee keer, was het droog geworden maar de wind was onveranderd en ook het uitzicht was beroerd. Veel langs de weg lopen met uitzicht op verpauperde huizen…

Ook dit is de Camino, slecht weer, industrie en een hoop beton. Maar die Camino geeft dan toch ook wel weer. Want een kilometer of vijf voor onze albergue worden we ineens toegezwaaid door een oude bekende: de Zwitserse pelgrim met haar hondje. Even mee staan kletsen en door. Na nog wat loop- en klimwerk en 32 km in de benen kwamen we aan bij onze albergue ‘San Martin’, inderdaad Sint Maarten. Een liefdevolle albergue, met een heerlijke ontvangst en… Nog meer bekende gezichten. Juist die onverwachte en hernieuwde ontmoetingen maken het zo leuk. Dus zo eindigt en niet zo leuke wandeldag, toch nog op een positieve manier. 🙏

Even geen wekker, even niet vroeg op moeten staan. Door het gebrek aan beschikbaarheid van albergues na Gijon lopen we vandaag maar 9 kilometer. Je zou er je bed eigenlijk niet eens voor uitkomen. Maar we moesten toch weg van de camping, dus om half tien wandelden we richting Gijon. Het was een ‘stadse’ wandeling naar het centrum van de stad waar we om 12 uur al waren. We hebben lekker op de boulevard gezeten en van de zee genoten. Het strand was hier nog erg breed…

We hebben ook nog een poosje met het thuisfront gebeld om de week na afloop van onze Camino te bespreken. Zo gek om daar nu mee bezig te zijn, juist nu we in deze bijzondere eindfase zitten. Gelukkig hebben we alles kunnen boeken en regelen zoals we wilden, dus dat kan allemaal uit m’n hoofd.

In de middag zijn we nog naar het strand gegaan. Het was inmiddels flink vloed en van het brede strand waren nog maar enkele metertjes over. Het weerhield Raymond er niet van even een verfrissende duik te nemen…

Morgen weer vol gas vooruit… Jacobus roept!

En zo naderen we de laatste grote stad voor Santiago: Gijon. Vandaag zijn we Gijon tot zo’n 10 km genaderd en was het helaas net te ver om hier neer te strijken. Een etappe van 30 kilometer met een behoorlijk klim erin. Dat hadden we al een tijdje niet meer gehad.

Een lange etappe dus die al bijtijds begon. Na het ontbijt afscheid genomen van de Australische pelgrims Wil en Alabama. We hebben een paar dagen met elkaar in een albergue gezeten en dan ben je toch een beetje familie van elkaar. Het was nog wat bewolkt maar het beloofde een mooie dag te worden. En aangezien we niet konden reserveren bij ons beoogde adres, zou het vol kunnen zijn en dan zouden we alsnog door moeten lopen.

De route begon met een mooie afdaling. In alle rust konden we zo met gemak onze kilometertjes maken. Na ongeveer 10 kilometer wat boodschappen gedaan en gegeten. Geen heel mooi lunchplekje dit keer, maar ‘gewoon’ en bankje in de stad.

Al gauw ging het omhoog en zie daar: het voorspelde keuze-moment kwam voorbij. Het laatste keuze-moment van onze Camino. Wat doen we: blijven we de Camino del Norte langs de kust volgen (Gijon) of gaan we de bergen in en volgen we de Camino Primitivo (Oviedo).

Eigenlijk hadden we die keuze al lang geleden gemaakt en wijken weer daar niet vanaf. We blijven de Norte trouw. Heerlijk langs de zee en iets later aansluiten op de heel drukke Camino Frances in de buurt van Santiago. Dus nu is het helemaal en kwestie van kilometers maken en aftellen.

En zo bereikten we rond half vier onze eindbestemming: camping Deva. Een grote camping die ergens in een hoekje ook drie ruimtes voor pelgrims heeft ingericht. En om jullie een idee te geven van deze 5 sterren camping:

Maar we hebben een bed, een douche en een toilet. Heel veel meer heeft een pelgrim niet nodig. Het leven kan soms heerlijk simpel zijn, zeker als je geen keuzes meer hoeft te maken.

De dag begon vandaag rustig. Daar waar pelgrims doorgaans bijtijds, zeg maar gerust vroeg, opstaan was het nu tot even voor zeven uur vrij rustig. En zo zaten we met negen gezellige pelgrims en gastvrouwen om half acht heerlijk te ontbijten. Een geweldige albergue ‘Aves de Paso’. Dank je wel voor je gastvrijheid Anna 🙏

Maar er moest vandaag toch echt gewandeld worden. De zon scheen uitbundig en ook de Camino deed goed mee. Geen autowegen, maar heerlijke wandelpaden die dan weer uitzicht gaven op de Picos en dan weer de zee met haar kliffen…

En ja, als je dan moet lunchen en ja, als er dan een bankje in de schaduw staat met dit uitzicht,,,

Ondertussen vlogen de kilometers onder onze voeten door. Soms stijgend, dan weet dalend maar nooit saai. Had ik trouwens al wat foto’s van de prachtige uitzichten laten zien?

En waar je in Nederland dus één lang strand van Hoek van Holland tot Den Helder hebt, zijn het hier allemaal baaien tussen die hoge rotsen en kliffen. En de stadjes die er bij zo’n strandje ontstaan zijn best druk. En op een zonnige vrijdagmiddag is ook het strand best druk. Veel Spanjaarden zoeken de verkoeling van het strand, schaars gekleed en goed gebruind. Wij lopen over zo’n strand dan echt als een paar over-dressed witte schildpadden te ploegen met onze rugzak en wandelstokken. Nou ja, onze tijd komt nog wel. Vandaag was in ieder geval een mooie dag… Een hele mooie.

We hebben de kust weer gevonden. Na een paar dagen iets verder van de kustlijn af te hebben gelopen zijn we nu weer dichtbij de zee. En toeval of niet, het is weer heerlijk weer.

Vanochtend na het ontbijt vertrokken om een lekker stukje te kuieren. Alles was nog rustig in het dorpje, blijkbaar vonden de Spanjaarden het nog te vroeg. Één pelgrim wist wel uit te breken…

Zoals gezegd, het weer was heerlijk. Windstil, de zon zou weldra komen en het was nog niet (te) warm. En daarbij: we liepen niet langs drukke wegen maar over mooie landelijke paden. En zo kwam de zee iedere keer wat dichterbij… Soms hadden we er mooi zicht op en soms verdween hij weer achter een heuvel. En in de verte, heel in de verte, konden we de Picos de Europa ontwaren. Prachtige hoge, kale bergtoppen. De komende dagen komen die langzaam dichterbij.

Na wat steviger klimmetjes dan we de afgelopen dagen gewend waren, kwamen we in de buurt van San Vincente. Een behoorlijk toeristisch stadje maar toch wel het bezoeken waard. We kwamen over een lange brug de stad in. De brug gaat eigenlijk over een inham waar de zee een heel stuk het land ingaat. Omdat het eb was, waren er veel stukken droog gevallen.

Nog even door het stadje lopen, wat klimmen en we zijn bij ons hostel. We zijn bijna de eerste en het is nog heerlijk rustig. Het hostel ligt vlak bij een middeleeuwse kerk: Iglesia Santa Maria. We kunnen er helaas niet in, maar van buiten ziet hij er best indrukwekkend uit. Ook voor pelgrims heeft de kerk historische waarde. Er is altijd een pelgrimsonderkomen bij de kerk geweest. De muur met de ‘pelgrimsdeur’ staat er nog. De foto hieronder geeft jullie een indruk hoe dat er in het verleden uit heeft gezien

Vandaag staat in het teken van herstellen. En wat is het beste herstel? Niks doen 😃 Dus waar we in Bilbao toch wel het een en ander op het programma hadden staan, Guggenheim, meet-and-greet, was het enige doel voor vandaag een stempel voor onze credential halen. Liefst in de kathedraal…

In de kathedraal zou een stempel te halen zijn, hoorden we gisteren uit betrouwbare pelgrimsbron. Dus wij met z’n viertjes gisteren naar de kathedraal. Er kwamen veel mensen in chique kleding naar buiten, bleek net een trouwerij afgelopen te zijn. Een vrouw van de beveiliging was druk bezig met het bruidspaar en maande ons weg. We mochten er niet in. Maar als een pelgrim en stempel ruikt, is hij niet te houden. Dus wij toch langs de beveiliging geglipt op zoek naar de stempel. Helaas was de kathedraal dicht en moesten we vandaag dus terug.

Het was trouwens een goede reden om even terug te gaan want van binnen was het erg mooi. Helaas mocht je er geen foto’s maken, dus jullie zullen het van ons aan moeten nemen.

En die stempel… Vermoedelijk is die door de beveiliging weggegooid, want die was nergens te vinden. Gelukkig hadden ze bij de toeristen informatie wel een stempel. Iets minder leuk, maar het bewijs is er weer… Santander bereikt!

Gisteren zijn we dus beland in een albergue met een uniek verhaal. Een verhaal van Vader Ernesto die als kleine jongen met zijn familie moet verhuizen vanuit Calabria naar Catalonië omdat er in Calabrië geen geld te verdienen was voor het gezin. Ernesto gaat uiteindelijk via het seminarie theologie studeren en wordt ‘werk-pastoor’. Hij reist de wereld rond en keert uiteindelijk terug naar zijn geboortehuis in Calabrië. Daar start hij een project op voor kansarme jongeren. Een project dat hij later combineert met de passerende pelgrims naar Santiago.

Dit verhaal werd gisteren voor het eten, in een aparte zaal, aan alle pelgrims die er waren verteld. Al die pelgrims, en het waren er gisteren 50-60, zijn onderdeel van het verhaal, van de historie van deze albergue in Guemes. En met alle vrijwillige donaties van de pelgrims wordt het welzijnswerk dat hier voor de jongeren wordt gedaan gefinancierd.

En juist door deze historie, deze uitleg en de rust die voor de pelgrims wordt gecreëerd is de sfeer daar uniek. En of dit allemaal nog niet genoeg was, kregen we vandaag ook nog eens een schitterende zonsopkomst. De albergue ligt hoog op de heuvel met uitzicht op het dal en de andere heuvels. Met een laaghangende mist en opkomende zon kregen we een kadootje dat alleen bij deze albergue paste…

Na deze start van de dag zou je bijna vergeten dat er ook nog gelopen moest worden. Veel pelgrims die zeiden vroeg te willen starten, gingen veel later weg dan gepland. Genieten van de omgeving, nog praten met de andere pelgrims en met de vrijwilligers in de albergue. Eigenlijk wilde niemand weg.

Maar goed, voor ons een korte etappe naar Santander. De kust-route werd aanbevolen en dat kunnen we na het lopen alleen maar beamen. Wat een schitterende uitzichten op de kustlijn en de stad Santander.

Na een leuke overtocht met een veerboot, ditmaal wat langer dan de vorige, kwamen we in Santander aan. Een drukke stad, zoals elke stad op zaterdagmiddag. We blijven hier ook een extra dag om onze verkoudheid wat te laten slijten. Maandag gaan de ‘laatste’ kilometers richting Santiago worden ingezet.

Vanochtend, of eigenlijk gisteravond, voelden we ons allebei niet echt denderend. Licht verkouden, beetje slapjes. Maar ook in het hoofd was het wat rommelig. We zijn meer dan drie maanden onderweg, een lange tijd en we zijn er ‘bijna’. Maar ja, bijna is nog wel 600 km en zo’n vier weken. Dus er gaat van alles door je hoofd en dan moet je gaan lopen naar een plek waar je niet weet of je daar kan slapen. Geen reservering mogelijk. Maar het enige alternatief is doorlopen naar Santander wat op een etappe van bijna 40 km neerkomt. En dan zit je al niet zo lekker in je vel…

Enfin, we vertrokken bijtijds uit Santoña omdat we dus niet wisten hoe druk het bij de albergue zou zijn. En gisteren hadden we onze neus ook al gestoten. Na het stadje verlaten te hebben begon er vanaf het strand een lastige beklimming. Niet super hoog, maar steil en rotsige. En dan kom je bovenaan een zie je dit…

De Camino geeft…

Ook bij de afdaling was het nog goed opletten en beneden gekomen vervolgde de weg zich over het strand. Daarna ging het over slingerwegen, heuvel op heuvel af. Maar of we nou helemaal konden genieten…? Zou er plek in de herberg zijn…? Onderweg kwamen we nul pelgrims tegen, een bijzonderheid, iets wat ons ook al zou wantrouwig maakte.

En dan kom je in de buurt, nog geen pelgrims gezien. Maar bovenop de heuvel zie je de albergue liggen. Niet met rijen pelgrims voor de deur die wachten op de openingstijd… Nee, daar staat Luis die je welkom heet. Je vraagt hoe met je gaat omdat hij ziet dat je er even doorheen zit. Die je vraagt of je mee wilt lunchen omdat ze net gaan eten. Vegetarisch? Geen probleem, dat regelen we.

De Camino geeft…

En tijdens het eten komen er meer en met pelgrims binnen druppelen. Sommige onbekend, maar velen inmiddels onderdeel van onze Ca-milie, Camino-familie. En nog een mooie ontmoeting met de vrijwilligster die zo heerlijk heeft gekookt in St Jean Pied de Port. Ze blijkt ook hier te zijn. Wat een prachtig weerzien als we elkaar herkennen.

De Camino geeft…

Dit zijn de dagen, de ontmoetingen, de overnachtingen die je bij gaan blijven. Opstaan en weinig vertrouwen hoe de dag gaat verlopen en dan in de hemel belanden…

De Camino geeft…

Wat je op dat moment het hardst nodig hebt…

Ontbijt op het nog verlaten terras van ons overnachtingsadres in El Pontarron. Met z’n drietjes, ook onze Australische pelgrim-vriend Paul was er, zaten we ons stokbroodje van gisteren weg te knagen. De bakker kwam net het nieuwe brood bij de bar afgeven en wat doe je dan? Dan vraag je of je nog een stokbroodje kan kopen. Dat kon… Dus kakelvers brood hadden we binnen.

De route was best mooi, niet meer zo heel veel klimmen. Maar toch nog best een paar pittige klimnetjes om de spieren wakker te houden.

Ook leuk om te vermelden: onderweg kwamen we een pelgrim tegen die we in zuid Frankrijk al boven op een berg hadden horen zingen. Nu hebben we elkaar eindelijk gesproken. Ze komt, met haar hondje, uit Zwitserland gelopen. Respect!

Na een tweede stop op 17 km moesten we kiezen: stoppen of toch nog een dorpje verder. We besloten tot het laatste en knoopten er nog wat kilometers aan. Onderweg kwamen we onderstaande monument tegen met daarop de tekst:

Pelgrims, dit is het pad dat je naar het veld van de ster zal leiden, waar de apostel rust.

De kilometers die we vandaag extra liepen gingen in een grote boog rond het strand van het stadje Laredo. Deze weg eindigde op een strandje waar we een veerboot konden nemen naar de overkant. In het stadje Santoña aangekomen bleek de albergue die we op het oog hadden dicht te zijn. Dat was een tegenvaller. Gelukkig was er nog in een ‘Casa’ en kamer beschikbaar.

Het mooie wisselde zich vandaag af met het ‘even doorbijten’. Al vroeg werden we vandaag op pad gestuurd. De albergue was best druk en om zes uur gingen de lichten al aan. Een (zeer) eenvoudig ontbijt maar wel met koffie. Ook wat waard. Na nog wat kletsen met wat andere pelgrims vertrokken we. Na een trap van 120 treden waren we direct wakker. Gelukkig maar, want daardoor konden we goed genieten van het prachtige pad hoog langs de rand van de kust. Het ene uitzicht was nog mooier dan het andere.

Na een kilometer of zeven kregen we de keuze: originele route (12km) of kustroute (7km). We namen de kustroute, dat leek wel te bevallen. Dat viel al gauw tegen. Langs een provinciale weg, gelukkig niet druk, moesten we onze route vervolgen.

Maar ook hier kwam gelukkig en einde aan. In het volgende dorpje ging de weg weer het rustiger deel in en kwamen we uiteindelijk in Castro. Een toeristische badplaats die voor ons ook weer een grens markeerde. We hebben Baskenland verlaten en lopen nu in de regio Cantabrië.

Voor veel pelgrims die we die dag tegen waren gekomen was Castro het eindpunt voor die dag. Wij hadden toch nog wel wat kilometers op de planning, het was tenslotte pas half twaalf. We liepen dus in alle rust nog vele kilometers verder langs de kust. Geen weg, maar een prachtig pad langs de grove, bergachtige kliffen van noord Spanje. Genieten hoor!

Mochten de ‘kustlijn-foto’s’ jullie teveel worden dan kan ik jullie melden dat er waarschijnlijk nog veel meer gaan volgen. Santiago is nog ruim 600 kilometer kust weg. 😃

Na een heerlijke rustdag in Bilbao zijn we vanochtend uit een nog rustige stad vertrokken. De Spanjaarden eten over het algemeen pas laat een vermoedelijk beginnen ze daardoor in de ochtend ook later. Dus wij liepen langs de oevers van Nervion river de stad uit. En dat was niet zomaar enkele kilometers maar bijna de helft van onze dagafstand. En omdat het langs een rivier vaak vlak is waren het voor ons ‘makkelijke’ kilometers. En langs het water hebben ze er ook echt wel wat moois van gemaakt. Brede wandel- en fietspaden, veel groen. Echt heel mooi.

Maar daar waar de rivier bijna de zee instroomt, moesten we toch naar de overkant. En dat ging in dit geval op een bijzondere manier. Een heel hoge brug waar een soort gondel aan hangt. In die gondel kunnen auto’s en voetgangers en die brengt je dan naar de overkant.

Daarna kwam het eerste klimmetje van de dag. Vergeleken met wat we de afgelopen weken hebben beklommen was het niet zoveel, maar wat schetste onze verbazing… Ze hadden een soort roltrappen op de stoep gemaakt. Daar konden wij vermoeide pelgrims natuurlijk dankbaar gebruik van maken.

Daarna was het nog wat lichtjes op en neer, niet heel inspannend en ook qua natuur niet echt vermeldenswaardig. Uiteindelijk kwamen we bij een strandje uit en niet veel later bij onze albergue. Het was nog wel even spannend, want het is een albergue waar je niet kunt reserveren. Veertig slaapplaatsen en we hadden al wat pelgrims onderweg gezien. Gelukkig was er voldoende plek, konden we weer wat oude bekenden ontmoeten en met nieuwe pelgrims kennismaken.

Dat was me de overnachting wel zeg. Met ruim veertig personen op zaal, gang en nog een ander kamertje. Allemaal op een matrasje met wat schotjes ertussen. Gelukkig hebben we oordoppen bij ons, zodat het meeste geluid niet binnenkomt. En wat doe je als je zo snel mogelijk weg wil? Juist, vroeg gaan lopen.

De beschikbaarheid van albergues is niet zo groot op dit stukje, maar we konden gelukkig wat reserveren. Dat was niet naast de deur, ruim 31 km, maa dan komen we wel een beetje los van die grote groep. Dus vroeg opgestaan en lopen! De temperatuur was flink lager dan gisteren, 21 graden en ook best wat miezerig/regen onderweg. Dat maakte het soms op de paden best wat glad. Uitkijken dus. We liepen langs een abdij waar door wat monniken nog wat werd geoefend voor de avondmis…

In het begin was het nog best druk met pelgrims maar gaandeweg steeds minder en minder. Niet iedereen kon blijkbaar die 31 km aan. En ondanks de regen was het nog steeds mooi allemaal…

En na een laatste lange glibberige klim was het heerlijk aankomen in een albergue voor 16 personen, met hier en daar een zeer welkom bekend gezicht, en een heerlijk bedje.

De derde dag op de del Norte begon regenachtig. Niet echte plensregens maar genoeg om de hoes over de rugzak te doen en de regenjas aan te trekken. Gelukkig duurde de regen niet echt lang en kon de regenjas al gauw uit. Hoewel de omgeving erg mooi is, maak je met regen toch altijd wat minder foto’s. En toch is het ook bij bewolkt weer best mooi om te zien hoe de hoge bergen zich in zee storten.

Rond lunchtijd kwamen we een restaurantje tegen waar we wat wilden eten. De menukaart die er hing was alleen in het Spaans, maar gelukkig was er binnen ook een Engelstalige kaart. Als vegetariër is de keuze al niet reuze, maar in dit jaren 80 restaurant was het nog wat beperkter. Gelukkig twee grotere voorgerechten, dus met een goedgevulde mag gingen we weer op stap.

En ook na de lunch ging de route door met omhoog en omlaag, vele klim- en daalmeters hebben we gemaakt. En ook nu weer zo’n afdaling van een paar kilometer, vrij stijl en over hobbelige keien. Best zwaar voor de benen die al aardig uitgeput waren. Uiteindelijk stopte de kilometerteller na 28 kilometer en bijna 1000 hoogtemeters. De albergue waar we vanavond slapen is best groot en er zijn ook best veel pelgrims. Erg gezellig om verhalen van pelgrims uit de wereld te horen.

Wakker worden viel vanochtend niet mee. De zware etappe van gisteren voelden we allebei nog best zitten. Maar ja, met alleen maar rustdagen kom je niet lopend in Santiago dus bed uit, ontbijten en lopen. Voor vandaag was de afstand niet zo groot, 19 km maar aan het klimmen ontkomen we hier niet.

We hebben San Sebastian dus gedag gezegd en vertrokken rond half negen. Het was heerlijk wandelweer, licht bewolkt en een aangename temperatuur. We kregen al direct al wat hoogtemeters te verwerken waardoor we een mooi uitzicht hadden op de stad en de baai. (een beetje jammer van het gebouw dat ze ervoor hebben gezet)

Daarna was het lekker klimmen en dalen over wegen en paden die het, in dit geval, dalen niet altijd gemakkelijk maakte. Een lange afdaling met keien die we in Nederland een ‘enkelbrekerspad’ zouden noemen… En dat zo’n twee kilometer lang. Goed opletten wat je je voeten neerzet.

Gisteren schreef ik al over het grotere aantal pelgrims dat we hier tegenkomen. Ook dat was vandaag het geval met onderweg al een Australiër, Paul, en jawel… We hebben er lang, heel lang, op moeten wachten maar na noord Frankrijk zijn we de eerste Nederlandse pelgrim tegengekomen. Eindelijk!

Maar niet alleen het aantal pelgrims maakt het wat leuker. Ook de Spanjaarden maken er een leuke belevenis van. Langs de weg staat er zomaar een klein hokje met wat kannen koffie en thee. Donativo, dus kijk maar wat je ervoor geeft. Ook staan er veel meer waterkraantjes langs de weg en vandaag dus ook een ‘pleister-plaats’.

En dan komt ons eindpunt in zicht, een stadje bij een heerlijk strand. Het stadje heet Zarautz, en heeft veel, heel veel hostels.

En wat doe je als het zonnetje heerlijk is gaan schijnen, je best moe en bezweet bent en het strand met de golvende zee letterlijk om de hoek zit? Juist, dan neem je een heerlijke duik. Daar wordt je toch Blai van?

We zijn officieel gestart met het Spaanse gedeelte van onze reis: de Camino del Norte. Na een heerlijke nacht bij de paters in Irun, vertrokken we al bijtijds. We hadden een flinke etappe van 25 km voor de boeg. En daarbij was het aantal kilometers niet eens de grootste uitdaging, maar meer het aantal hoogtemeters. De eerste kilometers zouden we direct naar ruim 500 meter klimmen.

Bij onze overnachting was het rustig, één Canadees, dus zou het op de route drukker worden? Dat antwoord kregen we al gauw. Ja, het was drukker. Meer pelgrims dan we in al die maanden in Frankrijk hebben gezien. En op die eerste beklimming loop je nog best bij elkaar dus dan krijg je dit…

Maar op zo’n moment merk je wel dat wij inmiddels bijna drie maanden aan het lopen zijn en bijna 2000 km in de benen hebben, want waar veel pelgrims puffend langs het pad stonden, konden wij rustig doorgaan. En dan wordt het uitzicht mooier en mooier en bereik je uiteindelijk der top van de heuvel en loop je over de kam. Met links onder ons de stad en rechts de oceaan.

En zo hobbelde we lekker door. Onderweg lekker wat gegeten en ook hier… Waar we altijd alleen zaten kwamen er nu andere pelgrims bij. Wel zo gezellig. En hoe mooi het is, dat kun je hieronder wel zien.

Na ongeveer 21 km bereikten we de rand van San Sebastian. Om ons hostel te bereiken moesten we nog 4 km langs de rand van de stad en strand lopen. Geen onaardig stuk, ondanks dat het was gaan miezeren.

O ja, we moesten ook nog met een klein pontje oversteken. Een leuke onderbreking van het lopen. Aan de overkant hadden we mooi zicht op wat we vandaan kwamen.

Vandaag 10 juli 2023, om 14.35 uur was het zover: we zijn de grens met Spanje overgestoken 💪

Ruim 9 weken hebben we er over gedaan om vanaf de noordgrens van Frankrijk bij Rocroi naar de zuidelijke grens tussen Hendaye en Irun te lopen. In negen weken hebben we het landschap zien veranderen van vlakke, kale akkers, naar de eerste uitlopers van de champagne-druiven, naar de heuvels rond Vezelay, naar de uitlopers van het Centraal massief en via de nu verder uitgelopen druiven in de Bordeaux naar de Pyreneeën. En het weer veranderde met ons mee. Van koud en regenachtig in het noorden naar zonniger en zelfs heet in het midden en naar ‘best warm’ in het zuiden. Wat is Frankrijk enorm groot en wat zijn we blij en trots dat we al zover zijn gekomen.

De route van vandaag was nou niet een heel bijzondere. We verlieten het wat toeristisch Ascain vanochtend niet heel vroeg. Het aantal kilometers was beperkt, hoewel toch nog 21, en we konden pas om vijf uur bij ons volgende verblijf naar binnen. De route wisselde nogal, eerst het dorp uit klimmen en daarna redelijk wat over doorgaande wegen. Niet echt leuk lopen. Gelukkig zaten er wel stukken tussen die meer de moeite waard waren. En zo staken we dus om 14.35 uur de Pont Saint Jacques over…

Vanavond slapen we bij de paters Capucijners in Irun. Of er echt nog paters wonen weet ik niet, maar het zit aan een kerk vast. Morgen gaat het echte werk op de Camino del Norte beginnen. Veel hoogtemeters dus goed dat we de afgelopen weken de klimspieren hebben getraind.

Vannacht hebben we geslapen bij een kunstenaar met gallerie die ook wat kamers verhuurd. Omdat we ook in de gallerie konden heb ik daar gisteravond eens lekker de tijd voor genomen en lang naar zijn schilderijen staan kijken. Iets wat ik normaal eigenlijk nooit doe. Maar ik was echt onder de indruk van zijn werken. Zo mooi, je kon er je verbeelding op los laten gaan. Vanochtend zei ik hem dat ook. Hij bood ons aan om in zijn atelier te kijken waar hij bezig was met zijn ‘master piece’: een schilderij van 25m2 over hoe mooi de zee is. Zijn eerste ‘master piece’ over wat er allemaal mis is met de zee was al af. Indrukwekkend. Zelf een kijkje nemen. Je kunt zijn website hier vinden.

Maar goed, terug naar onze reis. Het was vandaag wederom een etappe van klimmen en dalen. Soms stevige klimmetjes, soms even stevig in de ankers voor een goeie afdaling. Maar prima te doen. En natuurrijk weer prachtig. Links zagen we de indrukwekkende hoge toppen van de Pyreneeën, punten in de grijze wolken. En rechts was het allemaal wat lager en zagen we heel, heel in de verte de zee opdoemen. Konden we hem ook ruiken? Misschien.

Welke geur me zeker blijvend gaat herinneren aan deze Camino, of in ieder geval Frankrijk, is de geur van munt. Dat groeit hier veel in de berm en als het heeft geregend geurt alles naar dit heerlijke kruid. In veel refuges hadden ze overigens ook munt-limonade. Een stuk minder natuurlijk, zeker de kleur, maar toch onlosmakelijk verbonden aan onze reis door Frankrijk.

En over Frankrijk gesproken… Dit was onze laatste volledige dag in Frankrijk, want morgen…

Het ‘tussenstuk’ van St Jean Pied de Port naar het begin van de Camino del Norte (Irùn) gaat niet echt over de Pyreneeën maar er eigenlijk langs. Er is wel een route over de Pyreneeën, de GR10, maar die is voor de ervaren bergwandelaars. Een hoewel we onszelf inmiddels wel ervaren wandelaars mogen noemen, is die GR10 toch voor later. Dat de route die wij nemen toch ook wel uitdagend is, hebben we vandaag ondervonden.

Met een grote groep wandelaars wakker geworden, er waren er zeker twintig in het huis. Leuk was dat er ook een ‘familielid’ uit ons huis in St Jean was, Christian. Bij het ontbijt lekker kunnen kletsen. Daarna vertrokken we voor onze tocht die rustig begon, wat dalen en stijgen. Het mocht niet echt een naam hebben.

Maar na tien kilometer ging het los, een stevige klim over een rotsig pad was meer dan een kuitenbijter. Het was de zwaarste beklimming tot nu toe. Maar zoals een oude wandelwijsheid zegt: ‘Hoe zwaarder de beklimming, hoe groter de beloning’ . En dat kwam ook nu uit.

Toen we de beklimming hadden gemaakt was ook één van de beloningen een groot aantal roofvogels die vlak boven ons aan het zweven was. Prachtig!

Daarna was het een kwestie van afdalen en in de middag onze dijen wat rust geven. Want morgen staan er wederom wat hoogtemeters op de planning.

En zo werden we ook vanochtend om 6.15 uur gewekt door de ‘Angels of the House’. Een mooie manier om wakker te worden, een mooie manier om de dag te beginnen. Omdat het vandaag heet ging worden zijn we ook al om iets over zeven gaan lopen. Weg van St Jean Pied de Port over het voor pelgrims zo bekende bruggetje…

En wat is het hier mooi in de Pyreneeën. Eigenlijk wil je iedere vijf minuten wel een foto maken, maar er moet ook gelopen worden. Dus een paar kiekjes om jullie een indruk te geven…

En zo loop je die 23 kilometer vandaag ook makkelijk weg. Je hebt niet eens tijd om aan iets anders te denken. Wat ook een genot is de afgelopen weken en maanden… Onze lunchplekjes. Je kunt iedere dag een mooi plekje uitzoeken waar je je heerlijke verse stokbroodje eet. Een gezellig bankje, een mooi uitzicht of, zoals vandaag, lekker langs een stromende beekje… En bedenk daar dan ook het kabbelende geluid bij. Die lunchplekjes, die ga ik zeker nog missen als ik weer in een duffe bedrijfskantine zit.